Alles ging eigenlijk heel snel en zo vanzelfsprekend dat we ongeveer een half jaar nadat we 'officieel' een relatie kregen, al gingen samenwonen. Het was een logische stap omdat we ver van elkaar af woonden, maar ook gewoon omdat we het zelf heel graag wilden. Hoewel ik vlak voor de Asperger-ontdekking mijn twijfels had of we er wel zo verstandig aan hadden gedaan om te gaan samenwonen, denk ik inmiddels dat het cruciaal is geweest zelfs, want daardoor kwamen we er wel sneller achter dat er iets niet klopte.
De eerste maanden waren we nog volop bezig met het huis, maar toen de rust begon terug te keren begonnen ook de moeilijkheden te ontstaan. Hoewel Michael zich nooit echt als een romanticus had voorgedaan, leek het wel alsof toen we gingen samenwonen hij helemaal geen moeite meer hoefde te doen voor me. We waren beide op ons gemak en dat is op zichzelf iets goeds, maar bij hem leek het alsof hij nu ook bij mij alle vorm van sociale beleefdheid kon laten gaan. Hij hoefde zich voor mij natuurlijk ook niet zó sociaal te gedragen als hij probeerde naar de buitenwereld natuurlijk, maar het was direct alles of niets bij hem. Ik miste de spontane knuffels, kusjes, een complimentje zo nu en dan, waardering voor de dingen die ik voor hem deed, kletsen over koetjes en kalfjes en eigen initiatief (al was het maar om een film voor te stellen of wat lekkers te eten mee te nemen). Hij werd in mijn ogen ineens lusteloos, wilde altijd maar binnen zitten, was bijna altijd moe, sliep ondanks de moeheid wel heel veel en reageerde steeds nauwelijks op mij of juist heel erg chagrijnig.
Gelukkig sprak ik mijn frustraties en teleurstellingen wel steeds direct uit, zodat hij wist wat er aan de hand was en het bij mij niet opbouwde. Maar in alle gesprekken en kleine ruzies snapte hij eigenlijk nooit waar mijn frustratie nou precies vandaan kwam. Hij luisterde altijd wel naar me en probeerde uit te leggen dat hij het niet opzettelijk zo bedoelde. Hij vroeg om voorbeelden als iets hem niet duidelijk was en wilde exact weten wat ik wilde (hoeveel kusjes dan? bijvoorbeeld en wanneer dan? en wat voor spontane hapjes dan? en wat voor wijn?). En meestal probeerde hij het de volgende dag, zij het enigszins geforceerd, in de praktijk te brengen.
Dat maakte natuurlijk veel goed, maar er bleef iets missen. Michael gaf heel veel om me en wilde er echt alles aan doen om me gelukkig te maken, maar het was zo moeilijk om te zien dat hij maar niet snapte waarom ik me voelde zoals ik me voelde. Ondanks alle goede gesprekken en liefde, miste ik dat hij dat vermogen niet bezat om zich te kunnen inleven. En nog steeds.
Ik vertrouwde op zijn intelligentie, maar dat werkte averechts, want hoe intelligent hij ook is, op sociaal gebied en zeker intiem gebied was hem heel moeilijk iets bij te brengen. Ik zal proberen met enkele voorbeelden te illustreren wat mij zo vermoeid maakte. Soms misschien wel herkenbaar voor iedereen, soms eigenlijk wel lachwekkend, soms maar iets kleind, maar soms ook buitengewoon pijnlijk.
Eenzaamheid ondanks aanwezigheid
Naarmate we langer samenwoonden begon ik me eenzaam te voelen. Ik vond het moeilijk dat ik het gevoel kreeg alsof hij niet echt in het hier en nu was. Alsof hij niet bij mij was in de ruimte, terwijl dat fysiek wel het geval was. Dit werd gestimuleerd door zijn obsessie voor internet/nieuws. Altijd is hij naar een scherm aan het kijken: zijn telefoon, tablet, tv's of computer en met een beetje pech twee of drie van deze onderdelen tegelijkertijd. En met altijd, bedoel ik ook op de wc, ook tijdens het eten, ook in gezelschap, ook romantisch in bed en ook op een concert kijkt hij rustig even op teletext.
Ik ben van mening dat iedereen, zodra hij/zij op een scherm kijkt, ze niet meer met hun gedachten in deze wereld zijn. Zo ook bij Michael. Niet meer in het hier en nu en niet meer bij mij. Dat vind ik niet vreemd, want als ik een boek lees kan ik ook vaak de mensen om me heen niet horen, of als ik tv kijk en tegelijkertijd bel, mis ik vaak een gedeelte van het gesprek. Maar als iemand zo regelmatig als Michael 'weg' is, komen vragen of soms hele verhalen niet aan en dat frustreert.
Soms kijkt hij geïrriteerd op van zijn scherm als ik iets wil vertellen. Hij kijkt me dan stoïcijns aan tot mijn verhaal klaar is, zegt niets en gaat dan weer door met zijn telefoon, zichtbaar blij dat hij weer verder kan. Ik heb het idee dat hij denkt dat hij me daarmee nog helpt ook: hij geeft me immers even aandacht, dat zou ik toch moeten waarderen. Maar ik werd er doodongelukkig van, omdat ik gewoon met hem zou willen kunnen kletsen als we 's avonds samen op de bank zitten in plaats van om zijn aandacht moeten vechten.
In gezelschap is het wel eens gebeurd dat we met zijn allen hadden besloten de stad in te gaan, niet plots, maar gaandeweg en gewoon in overleg. Michael zat in dezelfde kring maar keek op zijn telefoon. Hij keek niet op zoals gewoonlijk, maar ik ging er vanuit dat hij (delen van) het gesprek wel hoorde. Als we samen zijn reageert hij altijd lichtelijk geïrriteerd namelijk als ik vraag of hij me wel hoort als hij op zijn scherm kijkt. Maar tot onze stomme verbazing stonden wij inmiddels allemaal bijna op de gang toen Michael nog op de bank zat en voor het eerst opkeek. Verbaasd vroeg hij wat er gebeurde. Hij had helemaal niets meegekregen.
Het bakje en het koffiezetapparaat
Ik schaam dat ik het ga vertellen, omdat het zoiets kleins is en ook zo typisch mannelijks. Maar ik probeer er mee aan te geven dat ik gefrustreerd raakte om Michael iets bij te brengen omdat het soms onmogelijk leek. Ik wist dat hij het niet expres deed, ook nog zonder de diagnose, maar toch was dat niet altijd even makkelijk te begrijpen. Hoe kon iemand met een academische titel niet in staat zijn zoiets simpels van mij aan te nemen. Het dreef me tot wanhoop dat ik zo'n simpele handeling niet aan zijn verstand kon bijbrengen.
Wij hebben een koffiezetapparaat dat als het in stand-by modus gaat nog even doorspoeld. Om niet steeds die lekbak te moeten legen en schoonmaken, en omdat we het melkbakje toch ook ergens kwijt moesten, leek me het een simpele en handige oplossing om die onder het apparaat te zetten zodat het doorspoel water daarin terecht kwam. Het begon heel onschuldig met dat voorstel aan Michael en hij leek mijn verzoek te begrijpen, maar handelde er niet naar. Ik herinnerde hem er een aantal keer aan en zette steeds het bakje terug op de aangewezen plek. Michael kwam op een gegeven moment met de suggestie om een post-it erop te plakken, zodat hij automatisch herinnerd werd als hij koffie pakte. Leek mij een fantastische oplossing, want een gewoonte heb je er niet zomaar uit inderdaad en natuurlijk denk je er niet steeds bij na met het koffiezetten. Maar de post-it hielp ook niet. Ik herhaalde steeds weer dat hij het bakje er onder moest zetten en meestal zei hij dat hij het per ongeluk vergeten was. Een enkele keer leek hij het toch weer niet te snappen, dan zei hij ''ja maar misschien wil ik straks nog wel koffie''. Ik verzocht hem toch maar het bakje er gewoon onder te zetten, zo zou het een gewoonte worden en mocht hij later toch geen koffie meer willen dan stond het bakje er maar mooi onder. Hij reageerde dan meestal met ''ohh moet dat dan ook?'' alsof hij het dan pas begreep, maar vervolgens gebeurde er weer niets. Het begon mij mateloos te frustreren. Niet om het feit dat dat bakje daar moest staan, dat maakte me eigenlijk niet uit, maar omdat ik vond dat ie zich zo 'dom' gedroeg en ik maar niet snapte waarom ik het niet aan zijn verstand kon brengen. Ik vroeg hem meerdere malen wat hem zou helpen om het bakje er onder te zetten, maar hij legde steeds uit dat het moeilijk was om te bedenken dus hij een geheugensteuntje zoals post-it's nodig had. Een post-it was nog niet voldoende, dus werden het er steeds meer, maar ook dat hielp niet. Het maakte mij alleen maar verwarder: hoe kan zo iets makkelijks, zo moeilijk zijn? Tot slot maakte ik het bakje ook nog met een touwtje vast aan het rooster, zodat hij hem bijna wel juist moest neerzetten, maar zelfs die poging werd genegeerd. Als ik dan de keuken inliep hing het bakje naast het koffiezetapparaat terwijl de post-it's me tegemoet schreeuwden. Gek werd ik ervan! Ik kon niet geloven dat hij het expres deed, daar is hij veel te lief voor en hij zou dat nooit opzettelijk doen, maar een andere verklaring had ik niet. Maar tot op de dag van vandaag lukt het hem maar zelden om het bakje er onder te zetten.
Het bakje en het koffiezetapparaat is geen heftig of moeilijk aspect in de relatie natuurlijk, helemaal niet, maar je hebt slechts een beetje fantasie nodig om te begrijpen dat ik het gevoel kreeg dat het me maar niet lukte om dingen duidelijk te krijgen ondanks zijn intelligentie. Dát frustreerde.
Noodzakelijke koetjes en kalfjes
Wel moeilijk vond ik het gemis aan gesprekken over niets. Omdat Michael niet van praten over koetjes en kalfjes houd, geeft hij me het gevoel dat alles wat ik wil zeggen heel belangrijk moet zijn. Dat stimuleert hij door in een slechte bui boos of gefrustreerd te reageren als ik iets onbenulligs vertel.
Zo vertelde ik hem eens over de nieuwe plek op mijn werk die toevallig vlakbij de wc is. Ik vertelde dat collega's dat nog wat onwennig vonden omdat ze eerst langs mij moesten lopen en nog niet goed wisten of ze nou iets moesten zeggen of niet. Ik vond het grappig om te merken hoe elke collega het anders aanpakte en bijna iedereen het toch nodig vond een opmerking te maken.
Dat is natuurlijk ook geen interessante informatie voor Michael nee, maar ik had me er daarmee die dag gewoon af en toe vermaakt en wilde dat gewoon kunnen vertellen thuis. Ik verwachtte een beleefde grijs ofzo, maar kreeg totaal geen reactie. Omdat ik geleerd heb hem steeds duidelijk te maken als ik zoiets als vervelend ervoer, heb ik hem ook uitgelegd dat ik het jammer vond dat hij niet reageerde op het verhaal. Hij reageerde nu juist gefrustreerd dat hij dat geen interessante informatie vond en vroeg zich hardop af wat hij met die informatie moest. Dat kwetste mij enorm. Wederom niet zo zeer om het verhaal, dat was ook niet zo boeiend, maar zijn afkeurende houding als ik iets luchtigs wilde delen. Ik legde hem uit dat als hij dat soort dingen afkeurde, ik het gevoel had dat hij mijn 'simpele' leven niet goed genoeg vond, aangezien dit nou eenmaal onderdeel was van wat ik meemaakte. Ik probeerde ook uit te leggen dat het (voor mij) prettig is om ook luchtige verhalen te kunnen vertellen aan elkaar, over dingen die je meemaakt op je werk bijvoorbeeld. En sprak tot slot uit dat ik zo het gevoel kreeg dat ik niet aan zijn eisen kon voldoen van interessante verhalen. Hij zei nogmaals dat hij het gewoon niet interessant vond en kon niet begrijpen waarom het me kwetste. Hij bleef bij zijn mening over dat hij niet begreep wat hij met dit soort onzinnige verhalen moest en vond het absoluut onzinnig om te praten over koetjes en kalfjes.
We raakten in een soort loop waarin ik steeds herhaalde hoe ik het beleefde en hij herhaalde wat hij ervan vond. Het waren momenten dat ik wel echt boos op hem werd, omdat hij niet de moeite leek te willen begrijpen hoe het voor mij overkwam. Het waren momenten dat ik begon te twijfelen aan mijn relatie: Hoe kunnen we nou iets opbouwen als we niet eens normaal luchtig kunnen praten.
Ondanks zijn goede intenties en wil, werd het voor mij steeds moeilijker om met al die frustraties om te gaan. Ik kreeg het gevoel alsof ik gek werd! We konden immers toch goed praten over de problemen en zijn wil om te veranderen was er, dus het leek alsof ik enorm aan het zeuren was. Iemand in een NT relatie zal dat misschien nu nog steeds denken, omdat ik er moeilijk de vinger op kon leggen wat het precies was dat ontbrak, maar mijn gevoel was wel heel duidelijk. Er klopt iets niet, ik wist niet wat, maar het was moeilijk en frustrerend en er moest iets gebeuren anders zou ik er aan onderdoor gaan.
